Liệt dây thần kinh số VII (liệt dây thần kinh mặt) là một trong những bệnh lý thần kinh ngoại biên thường gặp trong thực hành lâm sàng, đặc biệt tại các cơ sở y học cổ truyền (YHCT). Bệnh gây ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng vận động cơ mặt, thẩm mỹ, giao tiếp và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Trong YHCT, bệnh thuộc phạm trù “Khẩu nhãn oa tà”, “Trúng phong kinh lạc”, có liên quan mật thiết đến các yếu tố phong – hàn – thấp, khí huyết ứ trệ và sự suy yếu của chính khí. Việc điều trị đòi hỏi phương pháp vừa tác động tại chỗ, vừa điều hòa toàn thân, hỗ trợ phục hồi thần kinh một cách bền vững.

Trong bối cảnh đó, cấy chỉ (chôn chỉ) đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi và chứng minh hiệu quả rõ rệt trong điều trị liệt dây thần kinh số VII.

1. Giới thiệu về phương pháp cấy chỉ

Cấy chỉ (cấy chỉ châm cứu) là kỹ thuật điều trị của Y học cổ truyền, kết hợp nguyên lý châm cứu với việc sử dụng chỉ tự tiêu (Chỉ PDO sinh học tự tiêu thế hệ mới) nhằm tạo kích thích kéo dài tại các huyệt vị. Trong điều trị liệt dây thần kinh số VII ngoại biên (khẩu nhãn oa tà), phương pháp này giúp điều hòa khí huyết, thông kinh hoạt lạc, tăng nuôi dưỡng cân cơ vùng mặt và hỗ trợ phục hồi chức năng vận động. 

So với châm cứu thông thường, cấy chỉ có ưu điểm là thời gian thực hiện ngắn, giảm số lần can thiệp, không dùng thuốc và có độ an toàn cao khi thực hiện đúng chỉ định và kỹ thuật vô khuẩn.

2. Nguyên nhân dẫn đến VII  ngoại biên

Liệt dây thần kinh số 7 có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Phổ biến nhất là nhiễm virus (như virus Herpes hoặc virus cúm) gây viêm dây thần kinh. Ngoài ra, chấn thương vùng đầu – mặt – tai, đột quỵ, u não, hay viêm tai giữa cũng có thể làm tổn hại hoặc chèn ép dây thần kinh này. Một số bệnh lý tự miễn, điển hình như hội chứng Guillain–Barré, cũng là nguyên nhân tiềm ẩn dẫn đến liệt mặt.

Biểu hiện của bệnh khá dễ nhận biết: 

• Một bên mặt cử động kém hoặc không cử động được 
• Miệng bị lệch khi cười
• Khó nhắm kín mắt
• Nói chuyện và ăn uống trở nên khó khăn
• Người bệnh còn có thể gặp tình trạng khô mắt, chảy nước mắt không kiểm soát
• Cảm giác yếu hoặc tê bì nửa mặt.

Tin vui là liệt dây thần kinh số 7 hoàn toàn có khả năng hồi phục, đặc biệt nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Bên cạnh các phương pháp y học hiện đại, một số trường hợp có thể cần đến các liệu pháp phục hồi chuyên sâu như vật lý trị liệu hoặc cấy chỉ để giúp cơ mặt lấy lại sự linh hoạt và cân đối vốn có.

3. Phương pháp điều trị liệt VII ngoại biên bằng cấy chỉ

Cấy chỉ là thủ thuật đưa các sản phẩm PDO khử trùng liền kim cao cấp thế hệ mới vào các huyệt vị đã được lựa chọn, tạo ra tác động kích thích kéo dài tương tự châm cứu nhưng duy trì trong nhiều ngày đến vài tuần.

Khi nói đến các dòng sản phẩm chỉ PDO liền kim cao cấp, không thể bỏ qua những cái tên như: Mono, Screw hay Double Screw đây là các dòng chỉ được sử dụng nhiều nhất trong thời điểm hiện tại, tùy theo mức độ bệnh của từng bệnh nhân sẽ được các bác sĩ sẽ có phác đồ phù hợp.

3.1 Quy trình thực hiện phương pháp cấy chỉ:

1. Chuẩn bị: Bác sĩ xác định các huyệt đạo cần cấy chỉ dựa trên tình trạng liệt của bệnh nhân, thường là các huyệt vùng mặt, cổ và một số huyệt xa khác có tác dụng điều hòa thần kinh.
2. Tiến hành: Sử dụng kim chuyên dụng, bác sĩ đưa chỉ catgut vào các huyệt đạo với độ sâu và góc nghiêng phù hợp. Chỉ catgut sau khi được đưa vào sẽ tạo ra tác động kích thích liên tục lên các huyệt, giúp phục hồi dây thần kinh bị tổn thương.
3. Theo dõi: Sau khi cấy chỉ, bệnh nhân sẽ được theo dõi và hướng dẫn chăm sóc sau điều trị để đảm bảo quá trình phục hồi diễn ra thuận lợi. Chỉ catgut sẽ tự tiêu trong khoảng 15-20 ngày và không gây ra tác dụng phụ đáng kể.

3.2 Hiệu quả của phương pháp cấy chỉ:

• Giúp kích thích tái tạo và phục hồi dây thần kinh số 7, cải thiện chức năng cơ mặt một cách tự nhiên và bền vững.
• Giảm triệu chứng liệt mặt, tăng khả năng cử động và kiểm soát các cơ vùng mặt.
• Không cần sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật xâm lấn, giảm nguy cơ tác dụng phụ.

Phương pháp cấy chỉ đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả trong điều trị liệt dây thần kinh số 7. Tuy nhiên, quá trình điều trị cần được thực hiện bởi các chuyên gia có kinh nghiệm để đảm bảo hiệu quả tốt nhất.

4. Lợi ích của cấy chỉ so với các phương pháp truyền thống

4.1. Hiệu quả điều trị

• Cải thiện rõ rệt vận động cơ mặt
• Rút ngắn thời gian hồi phục
• Giảm nguy cơ di chứng co rút cơ mặt
• Tăng tỷ lệ hồi phục hoàn toàn khi điều trị sớm

Nhiều nghiên cứu và thực tiễn lâm sàng ghi nhận tỷ lệ cải thiện từ 75–90%, đặc biệt ở giai đoạn sớm.

4.2. Ưu điểm so với phương pháp truyền thống

• Không dùng thuốc – không phẫu thuật
• Ít đau, ít xâm lấn
• Thời gian điều trị ngắn (2–3 liệu trình)
• Tiết kiệm chi phí
• Phù hợp nhiều đối tượng, kể cả người cao tuổi

5. Những lời khuyên trước và sau khi thực hiện cấy chỉ

• Chỉ thực hiện bởi bác sĩ được đào tạo bài bản
• Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vô khuẩn
• Không cấy chỉ khi có nhiễm trùng tại chỗ
• Kết hợp điện châm, xoa bóp, dưỡng sinh khi cần
• Cá thể hóa phác đồ theo từng bệnh nhân

6. Kết luận

Cấy chỉ điều trị liệt liệt VII ngoại biên là phương pháp YHCT hiện đại, kết hợp hài hòa giữa lý luận cổ truyền và tiến bộ y học, mang lại hiệu quả an toàn – bền vững – kinh tế.

Đối với các bác sĩ YHCT, bệnh viện YHCT và phòng khám Đông y, cấy chỉ không chỉ là một kỹ thuật điều trị mà còn là giải pháp tối ưu hóa hiệu quả lâm sàng, nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh liệt mặt trong bối cảnh hiện nay.