Đau là một trong những triệu chứng phổ biến nhất khiến người bệnh tìm đến cơ sở y tế. Theo Hiệp hội Nghiên cứu Đau Quốc tế (IASP), đau không chỉ là một cảm giác mà còn là một trải nghiệm cảm xúc phức tạp, liên quan đến tổn thương mô thực tế hoặc tiềm tàng. Sinh lý đau liên quan đến nhiều thành phần từ thụ thể cảm nhận đau, các đường dẫn truyền thần kinh đến các trung khu xử lý của não bộ.

Chính vì vậy, điều trị đau, đặc biệt là đau mạn tính, đòi hỏi cách tiếp cận đa mô thức. Trong bối cảnh y học hiện đại còn gặp nhiều hạn chế do tác dụng phụ của thuốc giảm đau, Y học cổ truyền (YHCT) ngày càng khẳng định vai trò quan trọng với các phương pháp điều trị không dùng thuốc, trong đó cấy chỉ nổi lên như một giải pháp hiệu quả, an toàn và bền vững.

1. Quan niệm về đau trong Y học cổ truyền

Y học cổ truyền đã đề cập đến chứng đau từ rất sớm, tiêu biểu trong Hoàng Đế Nội Kinh. Theo YHCT, đau phát sinh do sự mất cân bằng âm dương, khí huyết bế tắc, kinh lạc không thông, thường liên quan đến các yếu tố như phong – hàn – thấp – nhiệt hoặc tổn thương chính khí kéo dài.

Điều trị đau trong YHCT không chỉ nhằm giảm triệu chứng mà còn hướng tới điều hòa toàn thân, phục hồi chức năng sinh lý bình thường của cơ thể thông qua ba trụ cột chính:

• Dụng dược (dùng thuốc),
• Dụng dưỡng sinh (điều chỉnh lối sống, tinh thần, vận động),
• Dụng huyệt (tác động vào hệ thống huyệt vị).

Trong đó, các phương pháp tác động huyệt như châm cứu và cấy chỉ giữ vai trò then chốt trong kiểm soát đau.

2. Châm cứu và những hạn chế trong điều trị đau mạn tính

Châm cứu là phương pháp kích thích huyệt vị bằng kim châm, đã được ứng dụng rộng rãi và chứng minh hiệu quả trong điều trị nhiều chứng đau. Cơ chế giảm đau của châm cứu liên quan đến kích thích giải phóng các chất giảm đau nội sinh như endorphin, encephalin; cải thiện tuần hoàn tại chỗ và điều hòa dẫn truyền thần kinh theo lý thuyết “kiểm soát cổng” của Melzack và Wall.

Tuy nhiên, nhược điểm lớn của châm cứu kinh điển là tác dụng giảm đau không kéo dài, đòi hỏi người bệnh phải điều trị với tần suất cao. Điều này gây khó khăn cho cả người bệnh lẫn cơ sở điều trị, đặc biệt trong các bệnh lý đau mạn tính như thoái hóa cột sống, đau cổ vai gáy, đau thắt lưng, viêm khớp mạn.

3. Cấy chỉ – Bước tiến trong điều trị đau bằng Y học cổ truyền

Cấy chỉ là phương pháp đưa chỉ tự tiêu (catgut hoặc chỉ tổng hợp như PDO) vào huyệt vị nhằm duy trì kích thích lâu dài, tạo hiệu quả điều trị tương tự nhưng vượt trội hơn châm cứu. Phương pháp này ra đời nhằm khắc phục hạn chế của châm cứu trong các chứng bệnh mạn tính, đúng như quan điểm của Linh Khu: “Bệnh mạn thì tà khí ở sâu, lưu lại lâu dài”.

3.1. Cơ chế giảm đau của cấy chỉ

Ngoài các cơ chế chung của châm cứu, cấy chỉ mang lại những tác động sinh học đặc hiệu:

• Tại chỗ: chỉ cấy đóng vai trò như một protein tự tiêu, kích thích phản ứng sinh hóa, giải phóng endorphin tại chỗ, cải thiện tuần hoàn máu, giảm tình trạng thiếu máu mô và giảm acid lactic – yếu tố gây đau.
• Tại tủy sống: kích thích các sợi thần kinh Aβ ức chế dẫn truyền đau của sợi Aδ và C, làm giảm cảm giác đau.
• Toàn thân: thúc đẩy giải phóng beta-endorphin, tạo tác dụng giảm đau toàn thân và kéo dài.
• Tác dụng chuyển hóa: tăng tổng hợp protein, giảm dị hóa, tăng đồng hóa; tăng sinh mao mạch, tái tạo mô và hình thành các sợi thần kinh mới trong bó cơ.

3.2. Chỉ PDO liền kim sinh học cao cấp trong cấy chỉ điều trị đau

Hiện nay, cùng với sự phát triển của khoa học y sinh hiện đại, các dòng chỉ PDO liền kim sinh học cao cấp đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong cấy chỉ điều trị đau theo Y học cổ truyền. Nhờ độ an toàn sinh học cao, tính ổn định tốt và khả năng duy trì kích thích huyệt vị kéo dài, chỉ PDO góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, đồng thời rút ngắn thời gian hồi phục và giảm thiểu rủi ro cho người bệnh.

Các dòng Mono, Screw và Double Screw hiện là những sản phẩm được sử dụng phổ biến trong thực hành lâm sàng. Tùy theo mức độ tổn thương, tính chất đau và thể trạng từng bệnh nhân, bác sĩ YHCT có thể lựa chọn loại chỉ phù hợp, xây dựng phác đồ cấy chỉ cá thể hóa, nhằm đạt hiệu quả điều trị tối ưu.

Với độ tinh khiết cao, thời gian tự tiêu ổn định và đồng đều, chỉ PDO giúp kích thích huyệt vị liên tục trong nhiều tuần, hỗ trợ điều hòa khí huyết và cải thiện triệu chứng đau một cách bền vững. Nhờ những ưu điểm này, chỉ PDO liền kim sinh học cao cấp hiện đang được nhiều bệnh viện YHCT và khoa YHCT trong các bệnh viện tin tưởng lựa chọn làm vật tư điều trị trong cấy chỉ các bệnh lý đau.

4. Vai trò của huyệt vị trong điều trị đau bằng cấy chỉ

Theo YHCT, huyệt là nơi “thần khí xuất nhập”, là cửa ngõ giao hòa giữa trong và ngoài cơ thể. Trong điều trị đau, lựa chọn huyệt thường dựa trên ba nguyên tắc:

1. Huyệt tại chỗ và lân cận vùng đau,
2. Huyệt theo lý luận kinh lạc (du – mộ – nguyên – lạc – ngũ du – khích),
3. Huyệt đặc hiệu, ví dụ Dương lăng tuyền – huyệt chủ về cân cơ trong các chứng đau co cứng gân cơ.

Việc cấy chỉ giúp duy trì kích thích liên tục tại huyệt, tăng cường hiệu quả điều hòa kinh lạc và khí huyết so với châm cứu thông thường.

5. Các yếu tố nâng cao hiệu quả cấy chỉ trong thực hành lâm sàng

Để đạt hiệu quả tối ưu trong điều trị đau, người thầy thuốc YHCT cần chú trọng:

• Xây dựng công thức huyệt phù hợp, kết hợp kinh nghiệm lâm sàng (ví dụ Tam pháp Đại chùy trong đau cổ vai gáy).
• Cải tiến kỹ thuật: cấy chỉ xuyên huyệt, cấy vuông góc hoặc song song với sợi cơ để đạt mục tiêu thư giãn hoặc tăng cường sức cơ.
• Lựa chọn loại chỉ: chỉ catgut truyền thống hoặc chỉ PDO với thời gian tự tiêu dài, khả năng kích thích tăng sinh collagen và tương thích mô cao.

6. Giá trị của cấy chỉ trong hệ thống điều trị đau hiện nay

Với khả năng phối hợp nhiều cơ chế giảm đau tại chỗ và toàn thân, duy trì kích thích lâu dài, đồng thời cải thiện dinh dưỡng và cấu trúc mô, cấy chỉ đã trở thành một chỉ định quan trọng trong điều trị đau bằng Y học cổ truyền. Phương pháp này đặc biệt phù hợp với các bệnh lý đau mạn tính do thoái hóa, co cứng cơ, rối loạn chức năng cột sống – khớp.

7. Kết luận

Cấy chỉ không chỉ là sự kế thừa tinh hoa của châm cứu cổ truyền mà còn là bước tiến quan trọng trong điều trị đau hiện đại bằng Y học cổ truyền. Với hiệu quả cao, an toàn, tiện lợi và phù hợp với xu hướng điều trị không dùng thuốc, cấy chỉ xứng đáng được ứng dụng rộng rãi tại các bệnh viện YHCT và phòng khám Đông y, góp phần nâng cao chất lượng kiểm soát đau và chất lượng sống cho người bệnh.

Đừng quên theo dõi mục tin tức của HB Medical để cập nhật những thông tin hữu ích. Liên hệ ngay cho HB Medical qua hotline 0906.280.083 để biết thêm thông tin chi tiết nhanh nhất nhé.